توسط : کلیساها صرفاً عبادتگاههایی مذهبی نیستند، بلکه شاهکارهای معماری و گنجینههای فرهنگی هر سرزمین بهشمار میروند. برخی از کلیساهای جهان به دلیل وسعت چشمگیر یا ارتفاع خیرهکنندهشان شهرت یافتهاند و سالانه بازدیدکنندگان بیشماری را به خود جذب میکنند. در این مقاله از مجله گردشگری دیدنی ها، به معرفی بزرگترین کلیساهای دنیا بر اساس مساحت و ارتفاع میپردازیم و نگاهی به کلیساهای تاریخی و حقایق جالب پیرامون آنها خواهیم داشت. با ما همراه باشید تا با این بناهای باشکوه بیشتر آشنا شوید.
بزرگترین کلیسا جهان بر اساس مساحت
در این بخش، کلیساهایی را میبینید که از نظر وسعت سطح زیر بنا در صدر فهرست بزرگترینهای جهان قرار دارند. این کلیساها به اندازهای بزرگ هستند که میتوانند دهها هزار نفر را در خود جای دهند و هر یک داستانها و ویژگیهای منحصربهفردی دارند.
کلیسای سنت پیتر، واتیکان
کلیسای سنت پیتر (St. Peter’s Basilica) در کوچکترین کشور دنیا یعنی واتیکان، بزرگترین کلیسا جهان از نظر مساحت بهشمار میآید. ساخت این بنای باشکوه رنسانسی در سال ۱۵۰۶ میلادی آغاز شد و در سال ۱۶۲۶ به پایان رسید. وسعت فضای داخلی کلیسا بیش از ۱۵٬۰۰۰ متر مربع است و گنجایش تخمینی آن حدود ۶۰ هزار نفر میباشد. گفته میشود مقبرهٔ «سنت پیتر» یکی از حواریون حضرت عیسی (ع) در زیر محراب اصلی این کلیسا قرار دارد. معماران و هنرمندان بزرگی همچون میکلآنژ و برنینی در طراحی گنبد عظیم (با ارتفاع حدود ۱۳۶ متر از سطح زمین) و تزئینات داخلی سنت پیتر نقش داشتهاند. این کلیسا نهتنها مرکز کلیسای کاتولیک رومی است، بلکه سالانه میلیونها زائر و گردشگر را مجذوب هنر و معنویت خود میکند.
- آدرس: Piazza San Pietro, 00120 Città del Vaticano, Vatican City
- وبسایت رسمی: basilicasanpietro
لوکیشن کلیسای سنت پیتر واتیکان روی نقشه گوگل
کلیسای جامع میلان، ایتالیا
کلیسای جامع میلان (Duomo di Milano) بزرگترین کلیسای کشور ایتالیا (پس از سنت پیتر واتیکان) است که در قلب شهر میلان قرار دارد. ساخت این شاهکار معماری گوتیک از سال ۱۳۸۶ میلادی آغاز شد و با وقفههایی طولانی، طی حدود شش قرن تکمیل گردید! (بهطور رسمی در دهه ۱۹۶۰ به اتمام رسید). مساحت فضای داخلی این کلیسا نزدیک به ۱۱٬۷۰۰ متر مربع است و میتواند حدود ۴۰ هزار نفر را در خود جای دهد. کلیسای میلان با نمای مرمرین سفید و تزئین شده با ۱۳۵ منارهٔ ظریف و صدها مجسمهٔ تاریخی، یکی از پربازدیدترین جاذبههای ایتالیا محسوب میشود. گردشگران میتوانند با بالا رفتن از پلهها یا آسانسور به پشتبام کلیسا دسترسی پیدا کنند و از میان منارهها، چشمانداز زیبای شهر میلان را تماشا کنند که تجربهای فراموشنشدنی است.
- آدرس: Piazza del Duomo, 20122 Milano MI, Italy
- وبسایت رسمی: duomomilano
لوکیشن کلیسای جامع میلان روی نقشه گوگل
کلیسای جامع سویل، اسپانیا
کلیسای جامع سویل (Catedral de Sevilla) در جنوب اسپانیا واقع شده و با حدود ۱۱٬۵۰۰ متر مربع مساحت، به عنوان سومین کلیسای بزرگ جهان و بزرگترین کلیسای گوتیک شناخته میشود. ساخت این بنا از سال ۱۴۰۳ میلادی، در محل یک مسجد قدیمی آغاز گردید و در سال ۱۵۰۶ به پایان رسید. کلیسای سویل به خاطر معماری خیرهکنندهاش و جزئیات غنی داخلی شهرت دارد؛ بهویژه محراب طلایی عظیم آن که با کندهکاریهای دقیق، یکی از بزرگترین محرابهای جهان است و چشم هر بینندهای را خیره میکند.
برج خیرالدا که در اصل منارهٔ مسجد بود و اکنون به عنوان برج ناقوس کلیسا استفاده میشود، با ارتفاع ۱۰۴ متر از نمادهای شهر سویل است. در این کلیسا مقبرهٔ کریستف کلمب، جهانگرد مشهور، نیز قرار دارد که اهمیت تاریخی آن را دوچندان کرده است. کلیسای جامع سویل سالانه میلیونها بازدیدکننده را به خود جذب میکند؛ بازدید از فضای داخلی مزین به هنرهای چوبی و طلاکاری و همچنین صعود به بالای برج خیرالدا برای تماشای مناظر شهر، از جذابیتهای محبوب گردشگران است.
- آدرس: Av. de la Constitución, s/n, 41004 Sevilla, Spain
- وبسایت رسمی: catedraldesevilla
لوکیشن کلیسای جامع سویل اسپانیا روی نقشه گوگل
کلیسای جامع سنت جان الهی، آمریکا
کلیسای جامع سنت جان الهی (Cathedral of St. John the Divine) که در منطقه منهتن شهر نیویورک واقع شده، بزرگترین کلیسای ایالات متحده آمریکا محسوب میشود. این کلیسای عظیم در سال ۱۸۹۲ میلادی پایهگذاری شد؛ بخشهایی از آن در سال ۱۸۹۹ افتتاح گردید، اما تکمیل نهایی آن همچنان ادامه دارد و به همین دلیل لقب «کلیسای ناتمام» را نیز گرفته است. مساحت کف این کلیسا حدود ۱۱٬۲۰۰ متر مربع است و ترکیبی از سبکهای معماری نئوبیزانسی و نئوگوتیک در طراحی آن بهکار رفته است. طاقها و ستونهای بلند و شیشههای رنگین زیبای سنت جان، فضایی روحانی و در عین حال باشکوه ایجاد کردهاند.
این کلیسا به عنوان مرکز کلیسای اسقفی (انگلیکن) نیویورک، علاوه بر کارکرد مذهبی، محلی برای رویدادهای فرهنگی و اجتماعی نیز هست. گردشگران میتوانند همهروزه از این بنا بازدید کنند و حتی در تورهای ویژه، از بخشهای مختلف آن – از جمله باغ صلح و کارگاههای نگهداری – دیدن نمایند. بلندای برجهای ناقوس کلیسای سنت جان جلوهای خاص به خط آسمان نیویورک بخشیده و یادآور معماری اروپایی در قلب منهتن است.
- آدرس: 1047 Amsterdam Ave, New York, NY 10025, United States
- وبسایت رسمی: duomomilano
لوکیشن کلیسای جامع سنت جان الهی نیویورک روی نقشه گوگل
کلیسای لیچفیلد، انگلستان
کلیسای جامع لیچفیلد (Lichfield Cathedral) در شهر لیچفیلد انگلستان یک بنای تاریخی برجسته و تنها کلیسای قرون وسطایی انگلستان است که سه مناره بلند دارد. ساخت بنای فعلی کلیسا در اوایل قرن سیزدهم میلادی آغاز شد و حدود سال ۱۳۳۰ به سبک گوتیک تکمیل گردید. اگرچه مساحت این کلیسا (چند هزار متر مربع) در مقایسه با کلیساهای دیگر این فهرست چندان زیاد نیست، اما اهمیت تاریخی و زیبایی معماری آن چشمگیر است.
نمای بیرونی لیچفیلد با سنگ ماسه قرمز مرسیایی و مجسمهها و نقشبرجستههای قرون وسطایی تزئین شده و سه منارهٔ افراشتهٔ آن به «بانوان دره» شهرت یافتهاند. فضای داخلی کلیسا نیز با شیشههای رنگی نفیس و چوبکاریهای قدیمی آراسته شده است. کلیسای لیچفیلد قرنهاست که میزبان زائران و گردشگران بوده و نمادی از تاریخ مسیحیت در انگلستان بهشمار میرود. بازدید از این کلیسای کهن، سفری در دل تاریخ و هنر است و معماری متقارن و موزون آن هر علاقهمند به بناهای مذهبی را مجذوب خود میکند.
- آدرس: 19A The Close, Lichfield WS13 7LD, United Kingdom
- وبسایت رسمی: lichfield-cathedral
بزرگترین کلیساهای جهان بر اساس ارتفاع
در کنار مساحت، ارتفاع یک کلیسا نیز میتواند عظمت آن را نمایش دهد. برجها و منارههای سر به فلک کشیدهٔ برخی کلیساها، آنها را در زمره بلندترین سازههای مذهبی جهان قرار داده است. در این قسمت، با چند کلیسای بسیار بلند دنیا آشنا میشویم که ارتفاعشان باعث شگفتی هر بازدیدکنندهای میشود.
کلیسای جامع اولم، آلمان
کلیسای جامع اولم (Ulm Minster) واقع در شهر اولم آلمان، با ارتفاع منارهٔ اصلی ۱۶۱٫۵ متر، عنوان بلندترین کلیسای جهان را به خود اختصاص داده است. ساخت این کلیسای عظیم به سبک گوتیک از سال ۱۳۷۷ میلادی آغاز شد و در سال ۱۸۹۰ تکمیل گردید. برج ناقوس اولم با ظرافت به سمت آسمان اوج گرفته و ۷۶۸ پلهٔ مارپیچ دارد که بازدیدکنندگان پرانرژی میتوانند با بالا رفتن از آنها، منظرهای پانورامیک از شهر اولم و اطراف رود دانوب را تماشا کنند.
نکته جالب این است که کلیسای اولم در ابتدا یک کلیسای کاتولیک بود، اما در جریان اصلاحات مذهبی قرن شانزدهم به کلیسای پروتستان (لوتری) تبدیل شد. اگرچه اولم یک «کلیسای جامع» واقعی (دارای اسقفنشین) نیست، اما به دلیل ابعاد کمنظیرش چنین نامیده میشود. عظمت معماری، طاقهای بلند و مجسمههای سنگی نمای این کلیسا، هر بینندهای را تحت تأثیر قرار میدهد و آن را به یکی از باشکوهترین بناهای اروپا بدل کرده است.
- آدرس: Münsterplatz 21, 89073 Ulm, Germany
- وبسایت رسمی: english.ulm.de
کلیسای جامع کلن، آلمان
کلیسای جامع کُلن (Kölner Dom) از مشهورترین بناهای گوتیک جهان است که در شهر کلن آلمان قرار دارد. این کلیسا با دو برج زیبای خود که هر یک ۱۵۷ متر ارتفاع دارند، یکی از بلندترین کلیساهای جهان محسوب میشود. ساخت کلیسای کلن در سال ۱۲۴۸ میلادی آغاز شد، اما روند تکمیل آن به دلایل مختلف (از جمله کمبود منابع مالی و جنگها) قرنها طول کشید و سرانجام در سال ۱۸۸۰ به پایان رسید. برجهای دوقلوی کلن تا اواخر قرن نوزدهم میلادی بلندترین سازههای جهان بودند و همچنان بلندترین برجهای کلیسایی دوقلوی دنیا محسوب میشوند.
این کلیسای عظیم که در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز ثبت شده، علاوه بر ارتفاع حیرتانگیزش، مساحتی نزدیک به ۸۰۰۰ متر مربع دارد و دارای آثار هنری ارزشمندی مانند صندوق مقدس سه پادشاه است. کلیسای کلن در طی جنگ جهانی دوم آسیب دید، اما ساختار اصلی آن پابرجا ماند و پس از جنگ مرمت گردید. امروز، این بنای باشکوه نماد شهر کلن است و سالانه میلیونها نفر از آن بازدید میکنند؛ چه برای نیایش و چه برای تحسین هنر معماری و چشمانداز رود راین از فراز برجها.
- آدرس: Domkloster 4, 50667 Köln, Germany
- وبسایت رسمی: koelner-dom
کلیسای نوتردام، فرانسه
کلیسای نوتردام پاریس (Cathédrale Notre-Dame de Paris) اگرچه از لحاظ ارتفاع با بلندترین کلیساهای جهان برابری نمیکند، اما با ۶۹ متر ارتفاع برجهای دوقلوی خود، یکی از شناختهشدهترین سیلوئتهای شهری در جهان را تشکیل میدهد. ساخت کلیسای نوتردام در جزیره سیته پاریس از سال ۱۱۶۳ میلادی آغاز شد و در سال ۱۳۴۵ تکمیل گردید؛ بنابراین یکی از کهنترین کلیساهای بزرگ اروپا محسوب میشود. این شاهکار گوتیک به خاطر جزئیات معماری بینظیرش – از جمله طاقهای بلند، پنجرههای رز بزرگ و پیکرههای گارگویل – شهرت دارد.
نوتردام پیش از آسیب دیدن در آتشسوزی سال ۲۰۱۹، با حدود ۱۲ میلیون بازدیدکننده در سال به عنوان پربازدیدترین کلیسای جهان شناخته میشد. پس از آن حادثهٔ دلخراش، عملیات بازسازی گستردهای آغاز شد تا شکوه پیشین به این بنا بازگردانده شود. علیرغم بسته بودن موقت درهای کلیسا، نوتردام همچنان به عنوان نماد پاریس و یکی از معروفترین کلیساهای جهان در ذهن مردم جای دارد و انتظار میرود پس از مرمت کامل، دوباره میزبان خیل عظیم مشتاقان هنر و معنویت باشد.
- آدرس: 6 Parvis Notre-Dame – Pl. Jean-Paul II, 75004 Paris, France
- وبسایت رسمی: notredamedeparis
کلیساهای بزرگ جهان باستانی
برخی کلیساهای عظیم و مشهوری که در قرون گذشته ساخته شدهاند، به لحاظ تاریخی و معماری اهمیت ویژهای دارند. این بناهای کهن، اگرچه ممکن است در جدول رکوردهای امروزی از نظر مساحت یا ارتفاع رتبه نخست را نداشته باشند، اما در زمان خود جزو بزرگترین و بدیعترین سازههای جهان بودهاند. در این بخش، دو نمونه از این کلیساهای تاریخی را معرفی میکنیم که هر کدام میراثدار فرهنگ و هنر زمان خویش هستند.
کلیسای ایاصوفیه، ترکیه
کلیسای ایاصوفیه (Hagia Sophia) در شهر استانبول ترکیه، یکی از شگفتانگیزترین بناهای تاریخی جهان است. این بنا در اصل به عنوان یک کلیسای مسیحی در سال ۵۳۷ میلادی به دستور امپراتور ژوستینیان یکم ساخته شد و در زمان تکمیل، بزرگترین کلیسای جهان بهشمار میرفت. ایاصوفیه با گنبد عظیم مرکزی خود (به قطر حدود ۳۱ متر و ارتفاع حدود ۵۵ متر از کف)، بیش از ۹۰۰ سال بزرگترین کلیسای جامع دنیای مسیحیت باقی ماند تا اینکه در سدههای بعدی کلیساهای بزرگتری در اروپا ساخته شدند. در سال ۱۴۵۳ میلادی، پس از فتح قسطنطنیه توسط عثمانیان، ایاصوفیه به مسجد تبدیل گردید و چهار مناره به آن افزوده شد.
این بنا در قرن بیستم به موزهای برای عموم تبدیل شده بود و امروزه مجدداً به عنوان مسجد مورد استفاده قرار میگیرد. با این حال، شکوه معماری بیزانسی و موزاییکهای طلایی زیبای آن همچنان پا برجاست و بازدیدکنندگان از سراسر جهان را مسحور تاریخ پرتلاطم و هنر خیرهکنندهاش میکند. ایاصوفیه نمادی زنده از همنشینی فرهنگها و ادیان در گذر زمان است و در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز ثبت شده است.
- آدرس: Sultan Ahmet, Ayasofya Meydanı No:1, 34122 Fatih/İstanbul, Turkey
- وبسایت رسمی: hagia-sophia-tickets
کلیسای جامع سنت پل، انگلستان
کلیسای جامع سنت پل (St. Paul’s Cathedral) در لندن یکی از مشهورترین و بزرگترین کلیساهای تاریخی اروپا است. ساختمان کنونی سنت پل بین سالهای ۱۶۷۵ تا ۱۷۱۰ میلادی به طراحی معمار برجسته، «کریستوفر رن»، ساخته شد؛ پس از آنکه کلیسای قدیمی سنت پل در آتشسوزی بزرگ لندن (۱۶۶۶ میلادی) ویران شده بود. این کلیسا با ۱۱۱ متر ارتفاع تا نوک صلیب بالای گنبد، مدتها بلندترین ساختمان لندن و یکی از بلندترین کلیساهای جهان بهشمار میرفت. گنبد عظیم سنت پل – که قطر آن حدود ۳۴ متر است – پس از گنبد سنت پیتر واتیکان، از بزرگترین گنبدهای جهان محسوب میشود و به عنوان نمادی از شکوه معماری باروک انگلیسی در آسمان لندن خودنمایی میکند.
فضای داخلی کلیسا با نقاشیهای دیواری، مجسمهها و یادبودهای باشکوه تزئین شده و آرامگاه شخصیتهای بزرگی چون «لرد نلسون» و «وینستون چرچیل» را در خود جای داده است. کلیسای سنت پل طی قرنها میزبان رویدادهای تاریخی مهمی بوده و همچنان یک مرکز مذهبی فعال و جاذبه گردشگری محبوب است. هر سال هزاران نفر برای بازدید از زیرزمین تاریخی، زمزمه در گالری نجوا (Whispering Gallery) زیر گنبد و تماشای چشمانداز لندن از بالای گنبد، به این مکان میآیند. سنت پل نمونهای بارز از توانمندی بشر در بازسازی و خلق زیبایی پس از ویرانی است و حضوری پررنگ در خط افق پایتخت انگلستان دارد.
- آدرس: St. Paul’s Churchyard, London EC4M 8AD, United Kingdom
- وبسایت رسمی: stpauls.co.uk
حقایقی جالب درباره بزرگترین کلیساهای جهان
در این بخش پایانی، به چند پرسش و نکته جالب پیرامون کلیساهای بزرگ دنیا پاسخ میدهیم. این حقایق به ما دید بهتری نسبت به رکوردها و ویژگیهای منحصربهفرد این بناهای مذهبی میدهد.
کدام کلیسا بیشترین بازدیدکننده را دارد؟
قبل از آتشسوزی سال ۲۰۱۹، کلیسای نوتردام پاریس با حدود ۱۲ تا ۱۴ میلیون بازدیدکننده در سال، پربازدیدترین کلیسای جهان بود. این رقم شگفتانگیز حتی از بازدیدکنندگان سالانه کلیسای سنت پیتر واتیکان نیز بیشتر بود. البته پس از مرمت و بازگشایی نوتردام، انتظار میرود دوباره در صدر قرار گیرد. بهجز نوتردام، کلیسای سنت پیتر در واتیکان و باسیلیکای بانوی ما گوادالوپ در مکزیکوسیتی نیز هر سال میزبان میلیونها زائر و گردشگر هستند و از پربازدیدترین اماکن مذهبی جهان بهشمار میآیند.
آیا کلیسای جامع تهران در این لیست قرار دارد؟
خیر، کلیسای جامع تهران (کلیسای سرکیس مقدس در تهران) یا دیگر کلیساهای ایران به دلیل ابعاد نسبتاً کوچکشان در فهرست بزرگترین کلیساهای جهان جای نمیگیرند. برای مقایسه، بزرگترین کلیسای تهران یعنی کلیسای سرکیس مقدس، طولی در حدود ۳۶ متر و عرض ۱۸ متر دارد که مساحت آن به زحمت به چند صد متر مربع میرسد. حتی کلیسای وانک اصفهان – که یکی از بزرگترین و مشهورترین کلیساهای ایران است – نیز ابعادی بسیار کوچکتر از کلیساهای فهرست ما دارد.
پرسشهای متداول
- بزرگترین کلیسای جهان کدام است؟ بزرگترین کلیسای جهان از نظر مساحت، کلیسای سنت پیتر واتیکان است که فضای داخلی آن حدود ۱۵ هزار متر مربع وسعت دارد و دهها هزار نفر ظرفیت را در خود جای میدهد. (بر اساس کتاب رکوردهای گینس، باسیلیکای بانوی صلح در ساحل عاج از نظر مساحت محوطه و سازه کلی کلیسا بزرگتر است، اما از آنجا که طراحی آن الهامگرفته از سنت پیتر است و اسقفنشین فعال ندارد، معمولاً سنت پیتر را بزرگترین کلیسای جهان به حساب میآورند.)
- کدام کلیسا بزرگترین گنبد جهان را دارد؟ یکی از بزرگترین گنبدهای کلیسایی جهان متعلق به کلیسای سنت پیتر در واتیکان است که قطر داخلی آن حدود ۴۲ متر میباشد. گنبد کلیسای فلورانس (سانتا ماریا دل فیوره) نیز با قطر حدود ۴۵ متر یکی از پهنترین گنبدهای آجری جهان است. اگر از لحاظ سازه گنبدی کلیساگونه نگاه کنیم، پانتئون رم – که اکنون یک کلیسای فعال است – بزرگترین گنبد را دارد (قطر حدود ۴۳ متر)، هرچند در ابتدا به عنوان معبد غیرمسیحی ساخته شده بود.
- آیا برای بازدید از کلیساهای بزرگ باید بلیط تهیه کرد؟ بازدید از بسیاری از کلیساهای بزرگ جهان در بخشهای اصلی رایگان است، زیرا آنها هنوز به عنوان مکان عبادت فعال استفاده میشوند (مثلاً ورود به کلیسای سنت پیتر واتیکان یا کلیسای نوتردام رایگان بود). با این حال، برای دسترسی به بخشهای ویژهٔ برخی کلیساها – مانند بالا رفتن از برجها یا بازدید از موزهها و خزانههای کلیسا – معمولاً نیاز به تهیه بلیط یا پرداخت هزینه جداگانه وجود دارد. همچنین بعضی کلیساهای مشهور (مانند کلیسای جامع سویل یا فلورانس) بهمنظور کمک به هزینههای نگهداری، ورودی محدودی برای گردشگران تعیین کردهاند. بهتر است پیش از بازدید، در مورد هزینهها و ساعات بازدید هر کلیسا اطلاعات کسب کنید.
- معروفترین کلیساهای جهان کدامند؟ چندین کلیسای بزرگ در جهان شهرت جهانی دارند. از جمله کلیسای سنت پیتر در واتیکان که مرکز کلیسای کاتولیک است، کلیسای نوتردام در پاریس که به خاطر معماری گوتیک و داستانهایی مثل گوژپشت نوتردام معروف است، کلیسای ساگرادا فامیلیا در بارسلون که اثری مدرن و ناتمام از گائودی است، کلیسای جامع میلان در ایتالیا، کلیسای جامع کلن در آلمان و کلیسای سنت باسیل با گنبدهای رنگی در میدان سرخ مسکو. هر یک از این بناها بهخاطر معماری منحصربهفرد و پیشینه تاریخی خود جزو معروفترینها به شمار میآیند.
- بزرگترین کلیسا در ایران کدام است؟ در ایران جمعیت مسیحی نسبتاً کمی وجود دارد، به همین دلیل تعداد کلیساهای بسیار بزرگ محدود است. با این حال، کلیسای سرکیس مقدس تهران به عنوان بزرگترین کلیسای پایتخت شناخته میشود که ابعاد آن ۳۶٫۵ در ۱۷٫۸ متر است. در شهر اصفهان نیز کلیسای وانک یکی از بزرگترین و معروفترین کلیساهای کشور است. همچنین کلیسای سنت استپانوس و قرهکلیسا (تاده مقدس) در آذربایجان غربی از نظر تاریخی و ابعاد حائز اهمیتاند. اما حتی بزرگترین کلیسای ایران نیز اندازهای بسیار کوچکتر از کلیساهای عظیم اروپا دارد و به هیچ وجه با آنها قابل مقایسه نیست.
